|
ss Simon Bolivar K.N.S.M. |
|
|
Historie:
The
Simon Bolivar, 8.000 tons, was built in 1927 for the Koninklijke
Nederlandsche Stoomboot-Maatschappij (KNSM).
She was on her way from
Amsterdam to England, when on 18th November 1939,
she was sunk by two
explosions.
The ship sunk very fast, one mile South of lightschip Sunk,
near to Harwich.
The route that the ship was following was known as free
of mines.
102 of the 397 people on board died. There were 34 children
aboard.
|
INLEIDING OBDAM. Een zware explosie in laadruim twee slaat een gat in de huidplaat van de Simon Bolivar. Een 20-jarige jongen schrikt uit zijn kooi op. Een collega stormt de hut binnen om een reddingsvest te pakken. De ravage is groot, maar de sloepen naast de slaapplaatsen zijn nog te gebruiken. Snel vlucht hij naar buiten, een sloep in. Dan klinkt aan de andere kant van het schip nog een harde knal en de Simon Bolivar begint te zinken. Zestig jaar later kan de inmiddels 80-jarige R. de Haan uit Obdam de ramp nog goed herinneren. Dit was een van de weinige Nederlandse schepen deze eeuw die zonken door vijandelijk geweld, terwijl het land niet in oorlog was. Vaak denkt de voormalig stuurmansleerling terug aan de ramp op 18 november 1939 met de Simon Bolivar op de Noordzee. Hij heeft zo veel mogelijk informatie verzameld over het schip. "De oorzaak van de ramp is tot op heden nooit bekend geworden. Er deden verhalen de ronde dat het schip explodeerde door een torpedo, maar de zee was daar te ondiep voor. Ook de mogelijkheid van mijnen werd niet uitgesloten. Maar volgens mij was er sprake van verraad en waren er explosieven aan boord." Volgens De Haan ging het om een aanslag waar de Duitsers achter zaten. "We hadden joodse vluchtelingen aan boord en waren op weg naar Engeland. Na de eerste explosie vluchtte ik naar buiten en zag dat de huidplaat van het schip ter hoogte van de waterlijn naar buiten gedrukt stond. Bij een torpedo of mijn zou deze naar binnen hebben gestaan. Daarom ga ik er van uit dat de explosie van binnenuit is veroorzaakt." BESMEURD Op zijn vlucht, weg van het zinkende schip, nam De Haan ook nog vier nonnen, een derde stuurman, wat andere bemanningsleden en een groepje passagiers mee de sloep in. "Ik zat al in de sloep en wachtte nog op wat passagiers. Toen het bootje in het water lag, zag ik nog mensen via touwen naar beneden komen. Deze heb ik nog opgepikt. Uiteindelijk werden we door een Engelse mijnenveger meegenomen en naar de wal gevaren." Eenmaal in Engeland aangekomen maakte De Haan iets mee dat in positieve zin nog de meeste indruk op hem gemaakt heeft. "De hartelijkheid en het medeleven van de Engelsen zorgde voor een warm onthaal in Londen. We zaten allemaal onder de olie, maar in het hotel deed niemand daar moeilijk over. Het tapijt raakte helemaal besmeurd met het zwarte goed, maar commentaar hoorde je niet. Sterker zelfs, ze wezen ons de weg naar de badkamers." KWAADHEID Maar ondanks het warme onthaal van de Engelsen, heersten er bij de overlevenden ook gevoelens van kwaadheid. Dit omdat de vijand van Engeland, Duitsland, een schip tot zinken brengt van het toen nog neutrale Nederland. Ruim honderd onschuldige mensen vonden de dood: achttien bemanningsleden, onder wie kapitein H. Voorspuy, en 84 passagiers. In totaal stierven er tijdens de Tweede Wereldoorlog 4500 zeelieden en De Haan meent, dat het doen van zijn relaas een eerbetoon is aan alle gevallen slachtoffers. "Het is goed om eens per jaar stil te staan bij de slachtoffers van oorlogsgeweld, die zijn gevallen bij de koopvaardij." |
|
|
|
KOMPAS Na de ramp berichtte de media volop over de mogelijke aanslag van de Duitsers op een Nederlands schip. Dagen na de schipbreuk verschenen meer en meer reportages en interviews in de dag- en weekbladen. Familie en vrienden wilden weten hoe het met hun dierbaren ging. De Haan: "Op de radio werd een lijst van overlevenden voorgelezen. Mijn meisje zat bloednerveus aan de radio gekluisterd en toen mijn naam als allerlaatste werd voorgelezen, was het bij haar en bij mijn familie thuis alom vreugde."
GRUWELEN Mensen die de ramp met de Simon Bolivar overleefden, hebben gruwelijke dingen mee gemaakt. De Haan:"Toen ik na de eerste explosie op de brug kwam, zag ik de kapitein dood op het kompas liggen. Zijn hoofd was door de explosie verpletterd. Op het dek zat een ma troos beklemd, omdat er een laadbalk op zijn been lag." De overlevenden keerden hevig geëmotioneerd naar huis terug, maar professionele hulp en begeleiding was er niet. De Haan: "Ik heb nog altijd last van reacties van angst en paniek. Het is in de loop van de jaren eigenlijk alleen maar erger geworden." De Haan had na aankomst thuis ook niet echt de tijd om bij te komen van de traumatische ervaring. "Met kerst zat ik alweer op zee. Die anderhalve maand dat ik thuis was, heb ik alleen maar steun van vrienden en familie gehad. Daarna was ik in maart nog twee dagen terug om vervolgens de hele oorlog van huis te zijn. Ik ben tijdens de oorlog drie keer van schip veranderd en iedere keer zonk het schip dat ik verlaten had. Ik heb enorm geluk gehad in mijn leven." DE FEITEN OBDAM - De Simon Bolivar, met een laadvermogen van ruim 8000 ton, is gebouwd in 1927 en voer onder de vlag van de Koninklijke Nederlandsche Stoomboot-Maatschappij (KNSM). Op 17 november 1939 om 22.00 uur verliet het schip Amsterdam en op zijn laatste dag om 02.00 uur passeerde hij de sluizen van IJmuiden op weg naar Engeland. Om 11.25 uur was er aan stuurboordzijde een explosie in laadruimte twee, waar bloembollen lagen opgeslagen. Tien minuten later volgde een tweede explosie aan bakboordzijde. Het schip zonk snel voor de westkust van Engeland bij Harwich, een mijl ten zuiden van het lichtschip Sunk. De route die de Simon Bolivar volgde, stond bekend als 'mijnenvrij'. Toch is de officiële verklaring dat het schip is gezonken door ontploffing van twee magnetische mijnen. Van de 397 mensen aan boord vonden bij de ramp 102 mensen de dood. Onder de passagiers bevonden zich 34 kinderen jonger dan 12 jaar. Gedurende de Tweede wereldoorlog zijn er door Duitse mijnen negen geallieerde vaartuigen verloren gegaan: drie Britse torpedobootjagers, vijf patrouillevaartuigen en een bewakingsvaartuig. Daarnaast gingen er 62 handelsvaartuigen, met in totaal 238.085 ton laadvermogen, door mijnen en torpedo's naar de kelder van de Noordzee. De Simon Bolivar was daarvan de eerste. |
Naar de Mijnen leggers . Simon Bolivar 2